Ook komen we in het archief; heel veel oude tot zeer oude boeken (het oudste van 1137) gekalligrafeerd, dus echt monnikenwerk. De bijbel, boeken met gregoriaanse muziek, de boekhouding van het klooster door de eeuwen heen, akten, eigendomspapieren en waardepapieren, een brief van de Paus uit 1127. En het staat daar allemaal, en wij mogen het gewoon – voorzichtig – inkijken ..…

Ook krijgen we een rondleiding in de kerk en in de sacristie, de kloostergang, het kleine kerkje Iglesia de Santiago uit de dertiende eeuw. De kapel met het praalgraf van Sancho VII die in 1234 overleed, en natuurlijk beklimmen we de klokkentoren. Daarbij zorgt Don Valentin er altijd voor dat we daar precies om 12 uur ‘s middags staan, vlak naast de enorme klok die op dat moment met bulderend geluid twaalf slagen geeft, we voelen de enorme trillingen in onze buik.

Op een dag, als wij ‘s morgens vroeg de pelgrims uitzwaaien en ‘Buen Camino’ naroepen staat een man erg lang te twijfelen. Hij komt uit Roemenië, is genezen van kanker en loopt uit dankbaarheid de Camino. Van te voren heeft hij een complete kampeeruitrusting gekocht: tentje, kookgerei, slaapmatje; dit alles maakt dat zijn rugzak 15 kilo weegt.

Zijn idee was dat hij dan de vrijheid had te gaan slapen waar hij maar wil.

Na twee nachten slapen in een albergue, in Saint-Jean-Pied-de-Port en in Roncesvalles, is hij tot het besef gekomen dat hij – als hij kampeert – die speciale verbroederende pelgrimssfeer zal missen en tevens zijn tocht met zoveel bagage extra zwaar maakt. Uiteindelijk laat hij zijn totale kampeeruitrusting – gloednieuw en ongebruikt – bij ons achter.

Een zeer zwaarlijvige Duitse vrouw komt binnen en zakt bij de inschrijfbalie in elkaar. Twee collega’s ontfermen zich over de vrouw, we leggen haar op een draagbaar en bellen 112. Ondertussen gaat het gewone werk door: pelgrims checken in en stellen de dagelijkse duizend-en-een vragen: waar is het restaurant, waar is de kerk, hoe laat gaan de lichten uit, hoe laat gaan de lichten morgen weer aan, kan ik mijn ontbijtbonnetje ruilen voor het duurdere ontbijt, kan ik een Jacobsschelp kopen, hebben jullie een pleister voor me .… Ondertussen proberen we nieuwsgierige mensen op afstand te houden.

De vrouw zakt af en toe weg, we blijven met haar praten, zij spreekt alleen Duits. Als de dokter komt, haar onderzoekt en vragen stelt vertalen wij tussen de Spaanssprekende arts die maar een paar woordjes Engels spreekt en de Duitssprekende vrouw. De vrouw geeft aan dat ze COPD heeft, problemen met haar schildklier, problemen met haar bloedsomloop en ze is een straffe roker.

Ze had welgeteld 7 kilometer getraind voor haar Camino; het leek haar kennelijk een goed idee om met die conditie op pad te gaan …. Aanvankelijk wil de arts haar naar het Centro de Salud (een soort EHBO/artsenpost) in Burguete laten brengen, de vrouw schrikt: ze is niet verzekerd. De ambulance rijdt voor, bij nader inzien besluit de arts uiteindelijk dat ze mag blijven.

We brengen haar naar boven, dragen haar rugzak van 15 kilo (!). De vrouw maakt zelf nog een grapje over de 10% regel: het gewicht van je rugzak mag niet hoger zijn dan 10% van je lichaamsgewicht. Wel, 150 kilo weegt ze niet, maar het zullen er zeker 120-130 zijn ….

De vriendin waarmee ze samen liep en die ongelooflijk geschrokken is haalt eten voor haar in het restaurant, we brengen borden en bestek, en bij controle na een half uur zitten ze met smaak hun koude pasta te eten. De volgende ochtend omhelst ze me met tranen in haar ogen, ik adviseer haar om in Burguete bij het Centro de Salud langs te gaan voor een check van hart/longen, bloeddruk en zuurstofgehalte in het bloed.

De vrouw knikt ja, maar ze gaat dat waarschijnlijk niet doen, uit angst voor de kosten vanwege het niet verzekerd zijn. Ze rookt intussen alweer een sigaretje; ach, ieder mens loopt zijn/haar eigen Camino.