Op een mooie zomeravond, als de rust begint neer te dalen, gaat een Duitse man op de binnenplaats zitten met zijn gitaar en begint te spelen en te zingen; alle evergreens uit de voorbije jaren komen langs, van ‘Hallelujah’ van Leonard Cohen tot ‘We shall overcome’ van Pete Seeger en van ‘Ein bisschen Frieden’ tot ‘Hava Nagila’. Al snel zingen wij allemaal – pelgrims en Hospitaleros – mee. Dit is het gevoel wat je wilt hebben op je Camino, mensen van alle nationaliteiten in harmonie bij elkaar en genieten van het moment.

Een kleine, zeer tengere Koreaanse vrouw van ca. 60 jaar loopt voortdurend met een verschrikte blik rond, vraagt tienmaal waar het restaurant is, waar de kerk is, hoe laat de mis begint, ze raakt haar bedbonnetje kwijt en haar restaurantbonnetje idem. Ze spreekt ongeveer één woord Engels; ik spreek weliswaar een beetje Koreaans maar helaas is in de loop der jaren mijn kennis van die taal flink weggezakt: we zijn we voortdurend ‘lost in translation’. Omdat ik de enige ben die nog een beetje met haar kan converseren loopt ze echter de hele middag en avond als een angstig hondje achter me aan.

Een andere Koreaanse gast, een uiterst magere, gebogen man van 64 jaar, komt binnen, ook hij spreekt geen woord Engels. Ik hielp hem met inchecken, wijs hem waar hij zijn schoenen moet zetten, waar de slaapzaal is en waar de douches en toiletten. Als hij zijn schoenen gaat wegzetten in het schoenenhok laat hij zijn paspoort en portemonnee gewoon op het bankje liggen waar hij net heeft gezeten.

Ik pak een en ander op, en als hij terugkomt maak ik hem duidelijk met behulp van Google Translate en veel handgebaren dat het in Europa echt heel anders is dan in Korea, waar je tot voor kort niet bang hoefde te zijn dat iemand je spullen zou stelen. De man loopt – na het douchen – verder de hele middag een beetje verloren rond in een soort pyjama, zonder enige mogelijkheid tot contact met andere pelgrims.

Ik weet dat hij een reservering heeft voor het pelgrimsdiner om 19.00 uur in het restaurant, maar om 18.55 uur zit hij nog steeds rustig op een bankje. Voorzichtig probeer ik hem duidelijk te maken dat hij naar het restaurant moet gaan om te eten, maar dit dringt niet echt tot hem door.

Ik zie twee Koreaanse jongemannen aankomen die goed Engels spreken; ook zij zijn onderweg naar het restaurant dus ik klamp ze aan, vraag of ze hem een beetje onder hun hoede willen nemen, en ook of ze hem willen vertellen dat hij heel voorzichtig moet zijn met zijn paspoort en portemonnee, dat het hier in Europa toch echt heel anders is dan in Korea. De jongens ontfermen zich over hem en als ik ze wil bedanken voor hun hulp bedanken zij mij voor mijn zorgzaamheid

Om 8 uur ‘s avonds breng ik twee Amerikaanse dames met de lift naar boven, ze zijn zó uitgeput dat ze geen stap meer kunnen verzetten. Als ze bij hun bed komen barsten ze in huilen uit en hangen om mijn nek uit dankbaarheid. Een uurtje later ga ik nog even bij ze langs; ze zijn wat opgeknapt na de douche en het pelgrimsdiner, maar als ik even bij ze ga zitten komen de tranen weer. De ene dame is pas genezen van kanker en heeft eigenlijk na de behandelingen nog geen conditie om zoiets als een Camino te ondernemen. Ze is zó dankbaar dat ik nog even langskom … en daar doen we het voor, iets betekenen voor mensen die helemaal stuk en kapot zijn.

Er komt een man uit Ierland binnen. Hij is indertijd vertrokken vanuit Saint-Jean-Pied-de-Port en heeft gelopen naar Santiago de Compostela; daarna is hij weer teruggelopen, de hele Camino terug. Dat is op zich een heel eenzame onderneming, want als je naar Santiago loopt heb je meestal binnen twee, drie dagen een hele Camino-familie om je heen maar als je andersom loopt heb je dat niet; je ondervindt wel de gezelligheid van de gezamenlijke avondmaaltijden, maar je hebt dan iedere dag andere mensen om je heen.

Hij vertelt dat hij sowieso erg op zichzelf is, dus voor hem is dat geen enkel probleem. Maar nu is hij erg weemoedig en wil graag zijn verhaal kwijt; nog één dag lopen, naar Saint-Jean-Pied-de-Port, dan is de allermooiste ervaring van zijn leven over. De man is gepensioneerd, heeft geen vrouw, geen kinderen en vraagt zich eigenlijk af wat hij nu thuis moet doen……

Op een dag worden alle Hospitaleros benaderd door een Spaanse jongeman die vraagt of hij voor ons kan bidden. Hij is onderweg van Lourdes naar Fatima, een bedevaartplaats in Portugal, hij heeft een boekje bij zich waarin hij de gebeden van iedereen opschrijft en hij zal dan voor iedereen de zegen van Maria vragen in Fatima. Ik vertel hem dat ik geen bedes kan verzinnen en dat ik niet Rooms-katholiek ben. ‘Dat geeft niet’, zei hij, ‘want ik heb ook speciale gebeden voor moslims’.

In de kelder, die we tot voor kort nog in gebruik hadden met 40 bedden voor de pelgrims maar die van overheidswege voor pelgrims gesloten moest worden, is gedurende de zomermaanden een groep archeologen uit Bilbao gestationeerd. Zij doen onderzoek naar de ca. 900 skeletten die – 8 meter hoog opgestapeld – al eeuwen in de crypte van de Silo de Carlomagno (opslagplaats van Karel de Grote) liggen.

De oudste skeletten dateren van 15 augustus 778, toen in Roncesvalles een veldslag heeft plaatsgevonden tussen de legers van Karel de Grote en de Basken. In de daaropvolgende eeuwen zijn daar de lichamen begraven van dorpelingen die bij de diverse pestepidemieën omkwamen.

Op 15 juli 1813 kwamen daar de omgekomen soldaten van Napoleon bij; ook tegenwoordig worden in de Silo de Carlomagno nog overledenen bijgezet. Tijdens een rondleiding tonen de archeologen ons hun werkzaamheden; minutieus worden de skeletten botje voor botje onderzocht.